GEZİ-YORUM/BALKANLARIN EMANETİ: SANCAK
MİKAİL ÇOLAK
Hatice Hamzagiç Teyze 84 yaşında vefat etti ve bir tarih de onunla birlikte dâr-ı bekâya irtihal etti. Bazı insanlar tarihi âbide gibidir. Tarihi eser gibi ya da yaşayan bir tarih ansiklopedisi. Sırbistan’ın Sancak bölgesi Novi Pazar şehrinde yaşayan Hatice Teyze böyle bir değerdi. Kendisiyle Balkan seyahatimiz esnasında uğradığımız Sırbistan Sancak’ta karşılaşmıştık.
Sırbistan sınırları içinde kalan Müslümanların bölgesi Sancak. Sancak bölgesindeki tüm şehirleri; özellikle Novi Pazar’ı, Tutin’i gezerken bir Osmanlı şehrini geziyor gibi hissediyorsunuz. Sancaklı kardeşlerimiz o kimliği hâlâ muhafaza ediyor. Novi Pazar ‘Yeni Pazar’ demek ve bölge fethedildiğinde Osmanlı’nın kurduğu bir şehirdi.
Emanetimize yüzyıllardır sahip çıkarak Osmanlı torunları olduklarını her fırsatta gösteriyorlar. Evlatlarımıza Osmanlı kimliği kazandırmayı ve onların Osmanlı torunu olduğunu en küçük zerrelerine kadar hissettirmeyi istiyorsak Balkan turunun elzem olduğunu iddia ediyorum.
Boşnakça meal dağıtımı vesilesiyle Kosova’dan sonra ziyaret ettiğimiz Sancak Bölgesi’ne gümrükte Sırp polisinin engellemesi sebebiyle girişimiz biraz zahmetli oldu. Biz Türklere ve Türkiyelilere bir sıkıntı yok ancak yanınızda eğer bir Kosovalı varsa ve Sırbistan’a o Kosovalı ile girmek istiyorsanız Türkiyeliyi kenarda misafir edip Kosovalıyla uzun bir münakaşa maratonuna başlıyorlar. Arnavutça ya da Boşnakça hiçbir şey bilmiyorum ama münakaşanın uzun sürdüğünü hatırlıyorum.
Sancak Bölgesi’nde 450 bin kişi yaşıyor ve bunun 350 bini Müslüman kardeşimiz. Yaklaşık %81 Müslüman. 1465’te fethedildiğinde Hersek Sancağı’na başlanmış sonra Yeni Pazar Sancağı olarak müstakil sancak haline getirilip Bosna eyaletine dâhil edilmiş. Osmanlı’nın Balkanlar’daki son sancağı orayı da kaybedince Balkanlar’dan tamamen çekilmişiz.
Bölgeye giriş yapıp oradaki kardeşlerimizin sizi bir Osmanlı torunu gibi karşılamaları ilgi ve alakaları hala gözlerimin önünde. Hayatımın en etkileyici sahnelerinden biriydi şüphesiz.
Gittiğim her ülkede yaşlıları dinleme geleneğimin bir ürünü olarak beni Hatice Teyze’ye yönlendirdiler. Tek başına bir barakada yaşıyordu. Bakıma muhtaçtı ama hiç kimsenin yardımını istemediğini söyledi. Devletin maaşını da kabul etmemişti.
Hikâyesini bir genç kız heyecanı ile anlattı bize. Bundan yıllar önce babası Ahmet Hamzagiç o zamanlar 40 yaşlarında iken Sancak bölgesi Osmanlı yönetiminde iken payitahttan bir haber gelir. Osmanlı Devleti I. Cihan Harbi’ne girmiştir Çanakkale Cephesi’nde askere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu sebeple eli silah tutan herkes cepheye çağrılır.
Sancak bölgesinde Ahmet Amca üç arkadaşı ile köy köy gezerek asker toplarlar. Toplam on bin civarında gönüllü asker Novi Pazar’da toplanır. Ahmet Amca önlerinde olmak kaydıyla gönüllü askerler yaya bir şekilde Çanakkale cephesine gelirler.
Çanakkale Savaşı’nda ayağından yaralanan Ahmet Amca, savaşmaya ısrarla devam etmek istemesine rağmen Sancak’a geri gönderilir. Ahmet Amca Sancak’ta yaşar ve kızı Hatice Teyze’ye Çanakkale’de namaz kıldığı seccadeyi emanet eder.
Hatice Teyze babasından kalan seccadeyi saklar. Sancağın dışına dışına hiç çıkmayan Hatice Teyze’ye 2015 yılında Türkiye Belgrad Büyükelçiliğinden bir yazı gelir. Çanakkale Zaferi’nin 100. yılı dolayısıyla Çanakkale’de özel bir tören yapılacaktır ve Hatice Teyze’nin babası Ahmet Amca da Çanakkale’ye katılanlardan biri olduğu için onun anısına kendisi Çanakkale’deki özel törene davetlidir.
Hatice Teyze Novi Pazar’dan ilk defa çıkar ve tekerlekli sandalyesinde THY uçağı ile Çanakkale’ye getirilir. Tören alanında takdim edilir. Kendisine bütün hürmet ve tazim gösterilir. Duygularını paylaşmak istediğinde babasının hikâyesini anlatır. O anda tarihi anlar yaşanır ve duygu seli tüm alanı kapsar.
Ben Hatice Teyze ile Novi Pazar’daki derme çatma evinde tanışıp, onun hikâyesini dinleyip evden ayrılana kadar hiç Türkçe konuşmadı; sürekli Boşnakça konuştu.
Tekrardan ifade etmek gerekir ki Balkanlar bizim için tarihi bir açık hava müzesidir. Osmanlı sevgisi ve sevdasıyla mücehhez olmak isteyen her vatan evladı Balkan havasını teneffüs etmeli; oradaki ecdat sevgisiyle yoğrulmalıdır. Biz Balkanlar’da kalbimizden bir parça bıraktık; tarihimizden en mükemmel sayfaları orada yazdık. Yolunuz balkanlara düştüğünde Sancak bölgesini ve Novi Pazar’daki Müslüman kardeşlerimizi ziyaret etmeyi unutmayın.
