İnsanlık son birkaç yüzyıldır dünya ölçeğinde farklı bir tecrübeyi yaşamaktadır. Tanrı-insan ilişkisi açısından yeni olmayan fakat gezegen ölçeğinde tüm toplumları etkisine alma ve form bağlamında kapsayıcı ve farklı olan modernlik tecrübesi, ortaya çıktığı coğrafyanın dışında da ciddi dönüşümler meydana getirmiştir.

Nitekim Osmanlı’nın modernlik tecrübesi de bugüne bakiyeleri ile birlikte ciddi bir dönüşümün işaretlerini bize göstermektedir. Bu yazıda bu dönüşümlerin farklı yönlerini birkaç boyut üzerinden analiz etmeye çalışacağız. Ancak öncelikle modernliğin paradigması ve parametrelerini kısaca hatırlamak; ardından bu paradigmanın Osmanlı toplumundan başlayarak ne gibi formlar ürettiğini görmek bağlamında kısa bir teorik analize ihtiyacımız vardır.

Modernlik, her şeyden önce insanın tanrıya referansta bulunmadan bizzat dünyayı kurabileceğine